مقایسه جامع Legacy Boot و UEFI Boot

مقدمه

یکی از مراحل اساسی در فرآیند راه‌اندازی سیستم، نحوه بوت شدن سیستم‌عامل است. این فرآیند توسط Firmware سیستم انجام می‌شود که وظیفه دارد سخت‌افزار را آماده کرده و سیستم‌عامل را بارگذاری کند. دو فناوری اصلی در این زمینه وجود دارد: Legacy Boot (BIOS) و UEFI Boot. شناخت دقیق تفاوت‌های این دو فناوری برای انتخاب صحیح در نصب سیستم‌عامل، بهینه‌سازی عملکرد و پایداری سیستم حیاتی است.

1. تعریف Legacy Boot

Legacy Boot به روش سنتی بوت سیستم‌ها اشاره دارد که بر پایه BIOS (Basic Input/Output System) طراحی شده است. BIOS اولین فریمور مورد استفاده در کامپیوترها بود که از دهه 1980 تاکنون مورد استفاده قرار گرفته است. در این روش، اطلاعات بوت در MBR (Master Boot Record) ذخیره می‌شود و ظرفیت پشتیبانی از دیسک‌ها محدود به ۲ ترابایت است.

ویژگی‌های Legacy Boot:

• استفاده از ساختار پارتیشن MBR

• بوت از دیسک‌های کمتر از ۲ ترابایت

• پشتیبانی محدود از درایوهای جدید مانند NVMe

• رابط متنی و ساده

• کندتر نسبت به UEFI

2. تعریف UEFI Boot

UEFI یا Unified Extensible Firmware Interface نسل جدیدی از فریمور است که برای جایگزینی BIOS طراحی شده است. UEFI از ساختار پارتیشن GPT (GUID Partition Table) پشتیبانی می‌کند که ظرفیت‌های بسیار بالاتر و ویژگی‌های امنیتی بهتری نسبت به MBR دارد.

ویژگی‌های UEFI Boot:

• استفاده از ساختار پارتیشن GPT

• پشتیبانی از دیسک‌های بالای ۲ ترابایت

• قابلیت Secure Boot برای جلوگیری از بارگذاری نرم‌افزارهای مخرب

• بوت سریع‌تر

• پشتیبانی کامل از درایوهای SSD/NVMe

• رابط گرافیکی (در برخی سیستم‌ها)

3. مقایسه Legacy و UEFI

✅ تفاوت‌های اصلی Legacy Boot و UEFI Boot:

🔧 کاربرد هر کدام:

• Legacy Boot:

  • مناسب برای سیستم‌ها و سیستم‌عامل‌های قدیمی.

  • برخی از ابزارهای پشتیبان‌گیری و نصب، فقط با MBR/BIOS سازگارند.

  • ساده‌تر در پیکربندی.

• UEFI Boot:

  • مناسب برای سیستم‌های مدرن.

  • توصیه‌شده برای ویندوز 10/11، لینوکس‌های مدرن، و سرورها.

  • قابلیت استفاده از Secure Boot برای امنیت بیشتر.

4. ساختار پارتیشن: MBR در مقابل GPT

MBR (Master Boot Record):

• فقط از ۴ پارتیشن اصلی پشتیبانی می‌کند.

• اندازه دیسک محدود به ۲ ترابایت.

• اطلاعات پارتیشن‌ها در ابتدای دیسک ذخیره می‌شوند که آسیب‌پذیر است.

GPT (GUID Partition Table):

• پشتیبانی از دیسک‌های بسیار بزرگ‌تر.

• امکان ایجاد ۱۲۸ پارتیشن اولیه.

• ذخیره اطلاعات بوت در چند نقطه برای جلوگیری از خرابی.

5. Secure Boot در UEFI

یکی از مزایای کلیدی UEFI، وجود ویژگی Secure Boot است. این قابلیت از بارگذاری درایورها و سیستم‌عامل‌هایی که دارای امضای دیجیتال معتبر نیستند جلوگیری می‌کند. این ویژگی امنیت سیستم را در برابر بدافزارها به‌شکل چشمگیری افزایش می‌دهد.

6. انتخاب بین Legacy و UEFI

موارد استفاده از Legacy Boot:

• سیستم‌های قدیمی با پشتیبانی محدود از GPT

• استفاده از سیستم‌عامل‌های قدیمی مانند ویندوز XP یا 7

• هماهنگی با ابزارهای خاص یا نرم‌افزارهای قدیمی

موارد استفاده از UEFI Boot:

• نصب ویندوز 10، 11 یا لینوکس‌های مدرن

• استفاده از دیسک‌های بزرگ‌تر از ۲ ترابایت

• نیاز به بوت سریع‌تر و امنیت بیشتر

• استفاده از درایوهای NVMe و SSD

نتیجه‌گیری

فناوری UEFI نسبت به Legacy Boot پیشرفته‌تر، امن‌تر و سریع‌تر است و برای سیستم‌های مدرن توصیه می‌شود. با این حال، در مواردی که سخت‌افزار یا نرم‌افزار تنها با BIOS و MBR سازگار است، استفاده از Legacy Boot همچنان کاربرد دارد. انتخاب صحیح میان این دو روش، به نیازهای سیستم، سخت‌افزار و نوع سیستم‌عامل بستگی دارد.

💡 جمع‌بندی:

• اگر سیستم شما مدرن است و از GPT استفاده می‌کند، بهتر است از UEFI Boot استفاده کنید.

• اگر با سیستم‌عامل قدیمی کار می‌کنید یا سخت‌افزار قدیمی دارید، ممکن است نیاز باشد از Legacy Boot استفاده شود.