تفاوت بین RAM و ROM در چیست؟

← مقالات عمومی
← قبلی بعدی →
تفاوت بین RAM و ROM در چیست؟

تعریف RAM و ROM

RAM (Random Access Memory) – حافظه دسترسی تصادفی

  • نوعی حافظه‌ی موقت و فرّار است.

  • به‌محض خاموش شدن دستگاه، اطلاعات ذخیره‌شده در RAM پاک می‌شود.

  • برای اجرای برنامه‌ها و پردازش داده‌ها استفاده می‌شود.

  • به سیستم کمک می‌کند تا با سرعت بالا به داده‌های موقتی دسترسی پیدا کند.

ROM (Read-Only Memory) – حافظه فقط‌خواندنی

  • نوعی حافظه دائمی و غیرفرّار است.

  • اطلاعات آن حتی پس از خاموش شدن دستگاه نیز باقی می‌ماند.

  • معمولاً حاوی دستورالعمل‌های راه‌اندازی سیستم (BIOS یا Firmware) است.

  • کاربران معمولاً نمی‌توانند آن را تغییر دهند (مگر در نسخه‌های خاص مانند EEPROM).

جدول مقایسه RAM و ROM

ویژگی RAM ROM
مخفف چیست؟ Random Access Memory Read-Only Memory
نوع حافظه موقت و فرّار دائم و غیرفرّار
قابلیت نوشتن قابل نوشتن و خواندن فقط قابل خواندن (در حالت عادی)
باقی‌ماندن داده پس از خاموشی خیر بله
کاربرد اصلی اجرای برنامه‌ها و پردازش اطلاعات ذخیره‌ی دستورالعمل‌های بوت و Firmware
سرعت بسیار بالا پایین‌تر از RAM
قابلیت ارتقاء قابل افزایش در اغلب دستگاه‌ها معمولاً ثابت است
مثال‌ها حافظه سیستم در لپ‌تاپ یا موبایل BIOS، Firmware، Bootloader

کاربردهای RAM

  • اجرای سیستم‌عامل و برنامه‌های فعال (مثل مرورگر، نرم‌افزار Word یا بازی‌ها)

  • نگهداری اطلاعات موقتی که CPU نیاز به دسترسی سریع دارد

  • کش موقت مرورگر یا اپلیکیشن‌ها

کاربردهای ROM

  • ذخیره اطلاعات ضروری هنگام روشن شدن سیستم (مانند BIOS)

  • ذخیره نرم‌افزارهای داخلی در دستگاه‌های الکترونیکی (مانند تلویزیون، مودم، پرینتر)

  • برنامه‌ریزی دائم میکروکنترلرها در ابزارهای صنعتی

انواع RAM و ROM

انواع RAM:

  • DRAM (Dynamic RAM): پرکاربردترین نوع در کامپیوترها، نیاز به بازخوانی مداوم دارد.

  • SRAM (Static RAM): سریع‌تر و گران‌تر، بیشتر برای کش پردازنده استفاده می‌شود.

انواع ROM:

  • PROM (Programmable ROM): فقط یک بار قابل برنامه‌ریزی است.

  • EPROM (Erasable PROM): با نور UV قابل پاک‌سازی و دوباره‌نویسی است.

  • EEPROM (Electrically EPROM): با جریان الکتریکی پاک می‌شود؛ در BIOS جدید کاربرد دارد.

  • Flash ROM: نوعی از EEPROM است که در دستگاه‌هایی مثل گوشی موبایل و فلش‌مموری استفاده می‌شود.

جهت درک بهتر مطب پیشنهاد میشود این مقاله را مطالعه فرمایید

جمع‌بندی تفاوت‌های اصلی

  • RAM برای پردازش موقتی و سریع داده‌ها به کار می‌رود و با خاموش شدن سیستم، اطلاعات آن از بین می‌رود.

  • ROM برای ذخیره دائمی اطلاعات حیاتی سیستم به کار می‌رود و داده‌های آن پایدار و قابل اطمینان هستند.

  • RAM را می‌توان ارتقاء داد، اما ROM اغلب ثابت یا به‌سختی قابل تغییر است.

مثال واقعی

وقتی کامپیوتر را روشن می‌کنید:

  1. ROM اطلاعات اولیه بوت (مثل BIOS) را اجرا می‌کند.

  2. سپس سیستم‌عامل از حافظه دائمی (هارد/SSD) بارگذاری شده و در RAM قرار می‌گیرد.

  3. تمام برنامه‌هایی که باز می‌کنید نیز در RAM اجرا می‌شوند.