دمای استاندارد اتاق سرور باید چند درجه باشد؟

مقدمه

اتاق سرور (Server Room) یا دیتاسنتر، قلب تپنده زیرساخت IT هر سازمان است. سرورها، تجهیزات ذخیره‌سازی و شبکه هنگام فعالیت، حرارت زیادی تولید می‌کنند. کنترل و مدیریت دمای اتاق سرور اهمیت حیاتی دارد؛ زیرا افزایش بیش از حد دما می‌تواند باعث کاهش کارایی، خرابی سخت‌افزار، و حتی از کار افتادن سرویس‌ها شود.

استانداردهای جهانی دما در اتاق سرور

مهم‌ترین مرجع برای استانداردهای دمایی اتاق سرور، سازمان ASHRAE (American Society of Heating, Refrigerating and Air-Conditioning Engineers) است.

• دمای پیشنهادی: 18 تا 27 درجه سانتی‌گراد

• دمای ایده‌آل: 20 تا 24 درجه سانتی‌گراد

• رطوبت نسبی: 40% تا 60%

نکته: دمای کمتر از 18 درجه می‌تواند باعث تراکم رطوبت (Condensation) شود و دمای بیشتر از 27 درجه عمر تجهیزات را کاهش می‌دهد.

چرا دمای اتاق سرور مهم است؟

1. افزایش طول عمر تجهیزات: هر 10 درجه افزایش دما، عمر قطعات الکترونیکی را نصف می‌کند.

2. جلوگیری از خرابی‌های ناگهانی: افزایش بیش از حد دما باعث خاموشی ناگهانی سرورها و سوختن قطعات می‌شود.

3. صرفه‌جویی در هزینه‌ها: خنک‌سازی بیش از حد هم هزینه برق و تهویه را بالا می‌برد.

4. پایداری سرویس‌ها: دمای پایدار مانع از ریستارت ناگهانی یا افت عملکرد می‌شود.

عوامل مؤثر بر دمای اتاق سرور

• چیدمان رک‌ها (Hot Aisle & Cold Aisle)

• ظرفیت سیستم خنک‌کننده (Cooling System)

• تراکم تجهیزات (Rack Density)

• گردش هوا و جریان مناسب فن‌ها

• منبع تغذیه و UPS ها که خود گرما تولید می‌کنند

بهترین روش‌ها برای کنترل دما

1. طراحی چیدمان مناسب رک‌ها: جداسازی مسیر هوای سرد و گرم (Hot & Cold Aisle Containment).

2. استفاده از سیستم تهویه مطمئن: کولینگ اختصاصی مانند Precision Cooling یا CRAC Units.

3. مانیتورینگ دما: نصب سنسور دما و رطوبت در نقاط مختلف اتاق سرور.

4. مدیریت مصرف انرژی: استفاده از سرورهای کم‌مصرف و تجهیزات با راندمان بالا.

5. نگهداری منظم: تمیز کردن فیلترها و بررسی سیستم خنک‌کننده.

توصیه‌های عملی

• دمای هدف: 22 درجه سانتی‌گراد با نوسان ±2 درجه

• رطوبت هدف: حدود 50%

• در رک‌ها از Blanking Panel برای جلوگیری از گردش هوای گرم استفاده کنید.

• در صورت امکان از کف کاذب و سیستم تهویه زیرزمینی برای توزیع یکنواخت هوای سرد بهره ببرید.

روش‌های خنک‌سازی اتاق سرور

۱. سیستم تهویه دقیق (Precision Cooling)

• مخصوص دیتاسنتر و اتاق سرور طراحی شده است.

• دمای هوای ورودی را به‌صورت یکنواخت روی ۲۰ تا ۲۴ درجه نگه می‌دارد.

• بسیار دقیق‌تر و پایدارتر از کولر گازی یا تهویه معمولی است.

• نمونه‌ها: CRAC (Computer Room Air Conditioner) و CRAH (Computer Room Air Handler)

۲. چیدمان هوای سرد و گرم (Hot Aisle & Cold Aisle)

• رک‌ها را به‌گونه‌ای قرار می‌دهند که ردیف جلو (ورودی سرورها) هوای سرد بگیرد و پشت رک (خروجی سرورها) هوای گرم را خارج کند.

• این کار از اختلاط هوای گرم و سرد جلوگیری می‌کند.

• استفاده از کانال‌های هوای سرد و گرم (Containment) راندمان را چند برابر می‌کند.

۳. کف کاذب و سقف کاذب

• در کف کاذب، دریچه‌هایی برای عبور هوای سرد قرار داده می‌شود.

• هوای گرم از بالای رک‌ها به سمت سقف کاذب منتقل می‌شود.

• این طراحی، توزیع یکنواخت جریان هوا را تضمین می‌کند.

۴. استفاده از تجهیزات کنترلی

• سنسور دما و رطوبت در نقاط مختلف رک و اتاق نصب شود.

• سیستم مانیتورینگ به‌طور لحظه‌ای شرایط محیطی را کنترل می‌کند.

• هشدار در صورت افزایش دما یا رطوبت خارج از محدوده استاندارد.

۵. مدیریت جریان هوا در رک‌ها

• نصب Blanking Panel در فضاهای خالی رک برای جلوگیری از گردش هوای گرم.

• استفاده از فن‌های رک (Rack Fans) برای کمک به جریان بهتر هوا.

• کابل‌کشی منظم برای جلوگیری از انسداد مسیر هوا.

۶. سیستم خنک‌کننده مایع (Liquid Cooling) – برای دیتاسنترهای بزرگ

• استفاده از لوله‌های آب سرد یا چیلرها در کنار رک‌ها یا حتی داخل سرورها.

• بسیار پرقدرت و مناسب برای پردازش‌های سنگین و HPC (High Performance Computing).

• هزینه بالاتر ولی کارایی بسیار بهتر نسبت به کولینگ هوایی.

۷. خنک‌سازی هوشمند (In-Row Cooling / In-Rack Cooling)

• دستگاه‌های خنک‌کننده مستقیماً بین رک‌ها یا داخل رک‌ها نصب می‌شوند.

• نزدیک‌ترین منبع سرمایش به سرورها → کاهش هدررفت انرژی.

جمع‌بندی

✅ بهترین دما برای اتاق سرور ۲۰ تا ۲۴ درجه سانتی‌گراد و رطوبت ۴۰ تا ۶۰ درصد است.
✅ برای خنک‌سازی اصولی می‌توان از Precision Cooling، چیدمان Hot/Cold Aisle، کف کاذب و سیستم‌های مانیتورینگ استفاده کرد.
✅ در دیتاسنترهای بزرگ‌تر، سیستم خنک‌سازی مایع یا In-Row پیشنهاد می‌شود.